افشاگری بهروز رهبری فرد درباره یک باخت دستوری | فوتبال یا ابزار کنترل اجتماعی؟

اقتصاد۲۴- ادعای جنجالی بهروز رهبری‌فرد، بازیکن پیشکسوت تیم ملی، بار دیگر مسئله سیاسی بودن فوتبال در ایران را مطرح کرده است. او در گفت‌وگویی رسانه‌ای اعلام کرد که پیش از بازی حساس ایران مقابل بحرین در مقدماتی جام جهانی ۲۰۰۲، از داخل کشور به سرمربی تیم ملی پیام رسیده بود: «بهتر است نبرید». بر اساس گفته‌های رهبری‌فرد، این باخت برنامه‌ریزی شده بود تا از تجمعات مردمی پس از پیروزی‌های تیم ملی جلوگیری شود؛ اتفاقی که نشان می‌دهد فوتبال حتی در سطح ملی هم به ابزاری برای سیاست‌گذاری اجتماعی و کنترل افکار عمومی بدل شده است.

پیشینه بدبینی در فوتبال ایران

در ایران، هر مسابقه حساس فوتبال با چاشنی گمانه‌زنی‌های سیاسی همراه است. از مساوی‌های مشکوک استقلال و پرسپولیس گرفته تا بازی‌های ایران با تیم‌های غربی، همواره این نگرانی وجود دارد که نتیجه بازی، به نوعی با مصالح سیاسی و اجتماعی همخوانی داشته باشد. در چنین فضایی، فوتبال دیگر صرفاً رقابت ورزشی نیست و هر گل و هر باخت به مثابه تصمیمی سیاسی تعبیر می‌شود.

بازی مقابل تیم‌های آمریکا و انگلیس؛ حساسیت تاریخی

یکی از بارزترین نمونه‌های فوتبال سیاسی، تقابل ایران و آمریکا در جام جهانی ۱۹۹۸ بود. این دیدار به عنوان سیاسی‌ترین بازی قرن شناخته شد؛ جایی که پیروزی ایران با گل حمید استیلی، نه تنها یک موفقیت ورزشی، بلکه پیامی نمادین برای افکار عمومی و عرصه سیاست جهانی تلقی شد. به همین ترتیب، بازی‌های ایران مقابل انگلیس یا حتی دیدار‌های مقدماتی با کشور‌های منطقه، همواره حساسیت ویژه‌ای پیدا می‌کنند و رسانه‌ها و تحلیلگران اجتماعی آن را از زاویه سیاسی بررسی می‌کنند.

فوتبال جهانی؛ از دست خدا تا سیاست اروپایی

سیاسی بودن فوتبال تنها محدود به ایران نیست. در تاریخ جهانی، گل دست خدا مارادونا به انگلیس در جام جهانی ۱۹۸۶ و رفتار تیم ایتالیا در جام جهانی ۱۹۳۸ در دوران حکومت موسولینی نمونه‌های شاخصی از تلاقی فوتبال و سیاست هستند. حتی مسابقات قاره‌ای نیز با حساب‌گری سیاسی برگزار می‌شوند؛ مانند تقابل آلمان و اتریش در جام ملت‌های اروپا ۲۰۰۸ که بازتاب تاریخی و سیاسی گذشته را به همراه داشت.

بازی ورزشی یا بازی قدرت؟

فوتبال هیچ‌گاه از سیاست جدا نبوده و ادعای غیرسیاسی بودن بازی‌ها اغلب دور از واقعیت است. در ایران، این موضوع به دلیل حساسیت‌های اجتماعی و تاریخی، شدت بیشتری دارد و حتی تصمیمات مربیان و سرپرستان تیم ملی، می‌تواند متاثر از فشار‌های سیاسی و اجتماعی باشد. مهم این است که بازیکنان و کادر فنی با تجربه و آگاهی، میان هیجان و سیاست فاصله بگذارند و فوتبال را به عرصه‌ای برای نمایش مهارت و استراتژی ورزشی بدل کنند؛ نه صرفاً ابزاری برای منافع سیاسی یا اجتماعی.